Confirmation bias

Confirmation bias

We hebben meer oog voor datgene wat onze zienswijze  bevestigt dan voor datgene dat tegen onze zienswijze in gaat. Een simpele illustratie om voor te leggen aan een collega of een willekeurig ander iemand die in de buurt is: 

Ontdek de regel die past bij de volgende reeks:

2, 4, 6, …

De persoon mag zijn vermoeden testen door een reeks van drie cijfers toe te voegen. Als de reeks overeenkomt met de regel zeg je ‘ja’, als de reeks niet in overeenstemming is met de regel, zeg je ‘nee’. De meeste mensen zullen als eerste starten met 8, 10 en 12. Vervolgens proberen ze wellicht nog 14, 16 en 18. Het vertrouwen is gegroeid en de regel die veel mensen aandragen is ‘+2’. Dit is niet correct. De  regel is ‘+’. Elk oplopend cijfer is goed, elk cijfer dat lager is dan het voorgaande cijfer is fout. Wat je echter merkt is dat mensen vooral bezig zijn om hun zienswijze te verifiëren en dat ze verzuimen hun zienswijze te falsificeren. Er wordt maar weinig getoetst of ze er ook naast kunnen zitten.

Hoe ga je om met de bevestingsvertekening? Stel dat de uitdaging is om een kansinschatting te geven van het realiseren van een project dat binnen het budget blijft. Doorloop onderstaande procedure als je wilt dat mensen zowel hun gedachten verifiëren als falsificeren.

Laat iedereen als eerste zijn initiële positie verwoorden: ‘ik verwacht dat de kans dat het project binnen budget blijft 80% is’. Vraag iedereen daarna om de beste argumenten te bedenken waarom hun initiële positie onjuist is. Laat vervolgens de groep deelnemers hun argumenten voor en tegen met elkaar delen en bewaak de meerstemmigheid zo lang mogelijk. Het doel is niet om consensus te bereiken, maar om een zo volledig mogelijke kijk op de zaak te ontwikkelen. Pas wanneer het vraagstuk van alle mogelijke kanten is belicht, is het tijd om conclusies te trekken. 

 In onze training risicomanagement komen de belangrijkste biases aan de orde, waaronder ook de confirmation bias. In dit korte video-college voor Nyenrode legt Eva van Wijngaarden deze bias glashelder uit.